Jezičko-stilske osobine djela „Magareće godine“ Branka Ćopića

Sažetak

Predmet analize su jezičko-stilske osobine djela “Magareće godine” Branka Ćopića. Objavljeno 1960. godine, ovo djelo predstavlja priču o odrastanju, drugarstvu, prvim ljubavima, školovanju i dječačkim nestašlucima. Analiza je izvršena na fonostilističkom, morfostilističkom, leksikostilističkom i semantostilističkom nivou. Na nivou fonostilistike uočeno je prisustvo figura oduzimanja (sinkope i apokope) te figure dodavanja (paragoge). Upotreba ovih figura je u funkciji karakterizacije likova te upućuje na lokalnu, najčešće provincijalnu i žargonsku upotrebu jezika. Na morfostilističkom nivou uočena je učestala upotreba aorista. Iako bi se ovaj glagolski oblik mogao zamijeniti perfektom, aorist je ipak stilski mnogo izražajniji. Ćopić ga koristi za brzo izmjenjivanje radnji; prikazivanje iznenadnih i živih dešavanja, ali i na kraju ili početku upravnog govora. Na nivou leksikostilistike, učestala je upotreba deminutiva, augmentativa, uzvika i onomatopeizama. S obzirom da djelo pripada književnosti za djecu, upotreba ekspresivne leksike u funkciji je prikazivanja onog što je u djeci drago, milo, strašno, malehno, veliko, smiješno ili čudesno. Također, na ovom nivou uočavamo i mnoštvo nadimaka, što je ponovo specifično za djela iz književnosti za djecu. Nadimci nastaju ili skraćivanjem vlastitih imena i prezimena, te na osnovu neke fizičke karakteristike ili ponašanja nosioca nadimka. Najčešće su pozitivne konotacije, mada se javljaju i oblici negativnog značenja. Među leksičko-sintaksičkim figurama uočena je upotreba: anafore, retoričkog pitanja, reticencije, elipse, kumulacije, sinatrezma, distribucije i palilogije. Na nivou semantostilistike naročito je česta figura poređenje kojom Ćopić oživljava iskaz i konkretizira apstraktno, a često je u funkciji stvaranja humorističnog efekta. Osim ove figure, uočena je figura hiperbola. Semantičkim figurama, zajedno s elipsom i palilogijom Ćopić predstavlja i oživljava dječiji govor, a djelo čini bliskim onima kojima je namijenjeno. Jezičko-stilska analiza Ćopićevog djela „Magareće godine“ pokazala je da je djelo bogato sredstvima ekspresivne leksike, leksičko-sintaksičkim i semantičkim figurama, oblicima aorista te fonetsko-fonološkim figurama oduzimanja i dodavanja.