Strukturni i semantički aspekti frazema u djelima Fra Martina Mikulića
Ključne riječi:
frazeologija, frazem, frazeološke komponente, frazeoshema, metafora, metonimija, sinegdoha, perifraza, hiperbola, eufemizam, ironija, antiteza, poređenjeSažetak
Frazemi čija je problematika ovoga rada ekscerpirani su iz djelā Martina Mikulića, hercegovačkog franjevačkog pisca. Mikulić je iza sebe ostavio veliko književno bogatstvo vrijedno naučnog promatranja - naročito iz oblasti frazeologije. Naime, rad se bavi semantičkim aspektom frazema nastalih putem različitih tropa. Potvrđeni su frazemi nastali putem metafore tj. metaforičke formule pri čemu je recimo gubitak glave jednak gubitku života. Po istom principu nastali su i ostali primjeri gdje se kao sastavnice frazema pojavljuju dijelovi tijela a mogu se naći i druge razne komponete. Osim frazema koji su nastali putem metafore, metonimije, sinegdohe građa potvrđuje i frazeme nastale putem perifraze, hiperbole, eufemizma, ironije, antiteze i poređenja. Osim toga pažnja u ovom radu se usmjerila i na definiranje, oblik i strukturu frazema. Tako građa potvrđuje frazeme s jednom punoznačnom riječju, frazeme s dvije ili više samostalnih riječi uz pomoćne riječi ili bez njih kao i frazeme rečenice. U naučnoj literturi mnogi autori dijele mišljenje da je struktura frazema po pravilu čvrsta što ne pokazuju i primjeri iz korpusa gdje je vršen određeni tip promjene u strukturi frazema. Osim varijantnih oblika u kojima ne dolazi ni do kakve promjene u značenju već u izrazu, pa je riječ o jednom ili više alternativnih oblika frazema − ostale modifikacije ogledaju se u tome da poredak sastavnica u frazemu nije čvrst i stabilan, da je moguća zamjena jedne komponte drugom kao i u promjenama sintaktičke prirode (prijedložno-padežne veze), zatim dodavanju određenih komponeti kao i redukciji komponti i sl. Korpus potvrđuje frazeme čije su frazeološke komponetne izgubile svoje denotativno značenje kao i primjere gdje neke od frazeoloških komponeti zadržavaju svoje denotativno značenje.
